Aerozoloterapia

Felix, qui potuit rerum cognoscere causas.

inhalacje logo 2b

AEROZOLOTERAPIA

Felix, qui potuit rerum cognoscere causas.

Układ oddechowy

GDO – górne drogi oddechowe
nos – zadaniem nosa jest oczyszczanie = filtracja, ogrzewanie i nawilżanie powietrza. W wieku dziecięcym w części nosowej gardła dominującym elementem może być migdałek gardłowy (migdałek III), który może być przyczyną zaburzeń drożności nosa.

gardło – przestrzeń wspólna dla drogi pokarmowej i oddechowej. Zarówno w części nosowej jak i w części ustnej droga powietrza załamuje się pod kątem zbliżonym do prostego, co wzmaga depozycję w mechanizmie inercji.
krtań – stanowi wrota do dolnych dróg oddechowych. Nagłośnia jest strukturą chroniącą wejście do krtani w czasie przełykania pokarmów. Struny głosowe są istotnym przewężeniem na drodze powietrza, co znajduje odzwierciedlenie w depozycji.

okolica podgłośniowa krtani – cechuje się odmiennością budowy w zależności od wieku. U osoby dorosłej miejscem największego przewężenia światła dróg oddechowych w tej okolicy są struny głosowe. U dzieci różnica między przekrojem krtani na poziomie strun głosowych i okolicy podgłośniowej jest nieznaczna. Przy obrzęku okolica podgłośniowa staje się miejscem największego przewężenia dróg oddechowych.

tchawica – struktura o cechach sztywnego walca, co oznacza, że nie jest podatna na zmianę średnicy (nie ma zjawiska obturacji) oraz można wyliczyć jej objętość i pole powierzchni. Jest zerową generacją drzewa oskrzelowego.

DDO – dolne drogi oddechowe

oskrzela – kolejne dychotomiczne rozgałęzienia dróg oddechowych. Wraz ze stopniem podziału maleje ich sztywność, pojawiają się odmienne receptory oraz dodatkowe warstwy tkanek, szczególnie mięśnie, których skurcz jest podstawowym mechanizmem obturacji.

generacje oskrzeli – pośród 23 generacji drzewa oskrzelowego wyróżnić można pewne szczególne strefy. Od 11 generacji oskrzeliki nie mają elementów chrzęstnych (pasywnych, usztywniających) a w strukturze ściany przewagę mają elementy aktywne (mięśnie ze zdolnością do skurczu) istotne w powstawaniu obturacji. Do 16 generacji w oskrzela są jedynie strefą przewodzenia i dla wymiany gazowej stanowią przestrzeń martwą. Od generacji 17-19, czyli oskrzelików oddechowych – I, II, III rzędu zaczyna się niewielka wymiana gazowa co pozwala na wyodrębnienie strefy pośredniej. Strefę wymiany gazowej tworzą generacje 20-22, czyli przewody pęcherzykowe I,II, III rzędu oraz generacja 23, czyli woreczki pęcherzykowe.

mięśnie gładkie – mięśnie niezależne od świadomego sterowania ich skurczem, wchodzące w skład budowy ściany dolnych dróg oddechowych. Włókna mięśni gładkich oplatające oskrzela i oskrzeliki w czasie skurczu zmniejszają, a w czasie rozkurczu zwiększają ich średnicę. Silny skurcz oskrzeli i oskrzelików zaburza lub nawet przerywa drożność dróg oddechowych dając w efekcie napad duszności.

ostroga – krawędźpojawiająca się w miejscu podziału oskrzeli. W aspekcie geometrycznym usytuowanie na drodze centralnego strumienia powietrza płynącego danym oskrzelem stanowi punkt kolizyjny dla przepływających cząstek aerozolu i nasilenie depozycji inercyjnej. Z podobnej przyczyny również ściany oskrzeli generacji niższej po obu stronach ostrogi, które są ustawione pod pewnym kątem w stosunku do strumienia powietrza stanowią miejsca wzmożonej depozycji inercyjnej. oskrzeliki – szczególny w genezie obturacji obszar obejmujący 11 – 16 generację podziału drzewa oskrzelowego. Ściana oskrzelików zbudowana z włókien kolagenowych pozbawiona jest chrzęstnych elementów usztywniających, a dobrze rozwinięta warstwa mięśni zdolnych do skurczu może szybko zmieniać średnicę oskrzelika. pęcherzyki płucne – końcowa generacja dróg oddechowych, miejsce intensywnej wymiany gazowej, lecz również wrota wchłaniania leku do bezpośrednio do krwi. Miejsce istotne w wielu chorobach inwazyjnych. Do leczenia chorób obejmujących pęcherzyki płucne Mogę Mój Aerozol Dopasować wybierając możliwie najniższą średnicę cząsteczki aerozolu. podział dychotomiczny – podział jednego oskrzela na dwa odgałęzienia. receptory glikokortykoidowe – miejsca miejsca działania leków przeciwzapalnych. Mają specyficzne rozmieszczenie w drzewie oskrzelowym. receptory muskarynowe – miejsca miejsca działania leków o działaniu przeciwwydzielniczym, częściowo rozkurczowym. Mają specyficzne rozmieszczenie w drzewie oskrzelowym. receptory B2 – miejsca miejsca działania leków rozszerzających oskrzela. Mają specyficzne rozmieszczenie w drzewie oskrzelowym.

Geometrię i budowę dróg oddechowych traktować można jako strukturę, w obrębie której realizowane są różnorakie funkcje, a te natomiast inicjowane są przez liczne elementy regulacyjne i efektorowe. Szczegółowe omówienie wszystkich aspektów funkcjonowania drób oddechowych nie jest możliwe, jednak można na poziomie podstawowym, w oparciu o geometrię dróg oddechowych, wskazać niektóre istotne cechy fizjologii i patologii układu oddechowego.

Wiadomo już, że pośród 23 generacji drzewa oskrzelowego wyróżnić można pewne szczególne strefy. Na początku drogi oddechowe są zarówno szerokie, jak też dobrze usztywnione przez rusztowanie chrzęstne. Z tej przyczyny najczęściej nie dochodzi do dramatycznych zaburzeń ich średnicy z jednej strony w przypadku procesów patologicznych (na przykład infekcji czy zapalenia). Z drugiej strony, o ile przypadku interwencji farmakologicznej ze zrozumiałych względów trudno jest mówić o zmianach geometrii, o tyle uzasadnione jest omówienie zmian w zakresie funkcji, na przykład sekrecyjnych czy wpływu na procesy zapalne. Wysokie wysycenie receptorami M3 może mieść znaczenie szczególnie u małych dzieci. Obszar ten może być zatem miejscem docelowym dla odpowiednich leków. Od 11 generacji oskrzeliki nie mają elementów chrzęstnych (pasywnych, usztywniających) a w strukturze ściany przewagę mają elementy aktywne (mięśnie ze zdolnością do skurczu) istotne w powstawaniu obturacji. Jasne jest zatem, że obszar ten może być miejscem docelowym dla leków rozszerzających oskrzela, natomiast wobec spadku gęstości receptorów M3 zasadność wykorzystania niektórych leków jest nieco mniejsza. NIe ma istotnych zmian w odniesieniu do receptorów glikokortykosteroidowych. Do 16 generacji w oskrzela są jedynie strefą przewodzenia i dla wymiany gazowej stanowią przestrzeń martwą. Oznacza to jednocześnie niższe ryzyko działań systemowych z uwagi na relatywnie trudną do pokonania barierę oskrzele – układ krążenia. Ponadto z uwagi na wzrost gęstości receptorów β2 adrenergicznych z towarzyszącym spadkiem wysycenie receptorami M3 należny rozważyć przejście z niektórych preparatów łączonych do leków jednoskładnikowych dobranych co do celu i miejsca ich działania. Od generacji 17-19, czyli oskrzelików oddechowych – I, II, III rzędu zaczyna się niewielka wymiana gazowa co pozwala na wyodrębnienie strefy pośredniej. Strefę wymiany gazowej tworzą generacje 20-22, czyli przewody pęcherzykowe I,II, III rzędu oraz generacja 23, czyli woreczki pęcherzykowe. Obszar ten jest często miejscem bytowania patogenów a zatem miejscem docelowym dla antybiotyków. Cechuje go ponadto praktyczny brak elementów mięśniowych i receptorów muskarynowych, natomiast nadal racjonalne jest planowanie dla działań leków przeciwzapalnych. Szczególnej uwagi wymaga również kwestia biodostępności systemowej leków zdeponowanych w tym obszarze.

Reasumując: umiejętność racjonalnej terapii inhalacyjnej sprowadza się zatem do:

  • określenia celu interwencji: działanie przeciwzapalne, działanie przeciwsekrecyjne, działanie mulokityczne, działanie rozkurczowe czy działanie biobójcze
  • respektowania specyfiki receptorowej obszarów docelowych
  • poprawnego „dopasowania” MMAD aerozolu do geometrii obszaru docelowego, ta natomiast różni się w zależności od wieku pacjenta
  • o ile to możliwe wykorzystanie technik wspomagających selektywną depozycję